درایران بورس به 4 دسته تقسیم میشود که در هر کدام از آنها شرکتهایی مشغول به فعالیت اند. این 4 دسته عبارت اند از :

1- بورس

2- فرابورس 

3- بورس کالا

4- بورس انرژی 

همه اینها زیر نظر سازمان بورس اوراق بهادر تهران فعالیت میکنند. البته در جهان بورس ارز هم یکی از انواع بورس است که در آن ارز های خارجی خرید وفروش میشوند اما در ایران بورس ارز برای مبادله وخرید وفروش ارزهایخارجی وجود ندارد وخرید وفروش بصورت ازاد در صرافی ها ویا بازار ازاد انجام میشود.

در ادامه این مقاله 4 دسته بورس فعال در ایران را توضیح میدهیم . از بورس اوراق بهادر که پر سابقه ترین بورس ایران است تا بورس انرژی که جدیدترین بورس راه اندازی شده در کشور است .

بورس:

اولین مورد ازانواع بورس است که فکر ایجاد شرکت بورس اوراق بهادر تهران در سال 1315 مطرح شد وبا تصویب ایجاد آن در سال 1345 از 15 بهمن 1346 ، بورس ایران شروع به فعالیت خودکرد. بورس تهران نیز بوسیله تخته سیاه وگچ قیمت سهام هارادر تالار به نمایش در می آورد ومعاملات بسیار محدود توسط کارگزاری ها هفته ای در یک روز وساعات محدودی انجام میشد.

با پیشرفت ها وافزایش شرکت های پذیرفته در سازمان بورس وهمچنین بیشتر شدن تعداد کارگزاری ها وپیشرفت تکنولوژی امروزه برای معامله کردن نیازی به رفتن به هیچ اداره وسازمانی  نیست وصرفا بااستفاده از یک موبایل ویا کامپیوتر شخصی میتوانید از خانه به آسانی هر سهمی که خواستید بخرید ویابفروشید.

شرکتهای پذیرفته شده در بورس بر حسب شاخص های آماری همچون سود سازی، سرمایه ثبت شده، سهام شناور، میزان شفافیت و... رتبه بندی میشوند وبه دودسته بازار های اول ودوم تقسیم میشوند که بازار اول نیز از دو زیر محموعه تابلو اصلی وفرعی تشکیل شده است.

در حال حاظر ساعات معاملاتی بورس از 9 تا 12.30 روزهای شنبه تاچهارشنبه (غیر ازتعطیلات رسمی ) بادامنه نوسان 5 درصد میباشدو شرکت بورس اوراق بهادر تهران خود  جزشرکت های سهامی میباشد و میتوان در بازار، سهام این شرکت را خرید وفروش کرد.

نهاد های معاملاتی میتوانند در رتبه بندی های سازمان بورس جابجا شوند مثلا با پیشرفت به تابلوی بازار اصی بازار اول انتقال پیداکنند ویاحتی از بازار اخراج شوند که بستگی به عملکرد آنها طبق معیار های سازمان بورس دارد.

فرابورس:

سهام شرکت هایی که نتوانسته اند به بازار بورس اوراق بهادر راه پیداکنند در فرابورس معامله میشوند. در واقع قوانین ثبت یک شرکت در فرابورس راحت تر از بورس است.

در کشور های دیگر بازار فرابورس برای خرید وفروش سهام شرکت هایی است که شفافیت کافی ندارند ویا سود آوری انها به مراتب کمتر از بازار بورس است . در ایران  فرابورس از پائیز 1388 وارد میدان شد. مهمترین وظیفه فرابورس سازمان دهی شرکتهایی است که میخواهند واد بازار سرمایه شوند ، اما هنوز شرایط ورود به بازار بورس اوراق بهادر را ندارند .

فرابورس به بازار های اول ، دوم، سوم وبازار های پایه الف ، ب،ج دسته بندی میشود . شرکتها براساس ریسک سرمایه گذاری ، شفاف بودن صورت های مالی ومیزان وبدهی و... د یکی ازبازار های الف ، ب، ج قرار میگیرد. 

- بازار پایه ج پایین ترین سطح شرکتهای فرابورس است که طبق معیار های تعریف شده شرکت فرابورس دسته بندی شده اند. در این بازار دامنه نوسان دیگر معنایی ندارد وسهم های این بازار بدون دامنه نوسان معامله میشود. سرمایه گذاری در سهم های بازار ج توصیه نمیشود مگر برای افرادی که رانت دارند زیراسفته بازی در این بازار زیاد است وبرای افرادی که رانت ندارند این بازار پر از ریسک است.

- بازر ب دارای دامنه نوسان 10 درصدی میباشد. بازار ب نسب به بازار ج  از شرایط بهتری برخوردار استولی بااین وجود باز هم پیشنهاد میکنیم در این بازار هم اگر رانت وتجربه کافی ندارید معامله نکنید.

- بازار الف یا بازار اول که بیشتر سهام ها در آن جای دارند، دامنه نوسان 5 درصد بدون حجم مبناست. در این بازار سفته بازی به مراتب بسیار کمتر ومیتوان بااعتماد بالایی در اینبازار خرید وفروش کرد .

در کل به معامله گرانی که رانت وتجربه کافی ندارند پیشنهاد میکنیم در بازار ب  و ج معامله نکنندو بازار الف بسیار شفاف وبرای خریدو فروش امن می باشد.

در فرابورس موارد دیگر مالی نیز معامله میشود که به عنوان بازار های نوین مالی وبازار های مشتقه مالی عنوان میشوند مانند اوراق بادرامد ثابت، تسهیلات مسکن و...

معاملات بازار های فرابورس دامنه نوسان های متفاومتی دارند. شرکت فرابورس بصورت سهامی قابل خرید وفروش است وبانماد فرابورس در بازار خید و فروش میشود.سود این شرکت از کارمزد معاملات زیر نظر فرابورس حاصل میشود.

بورس کالا:

در بخش سوم از انواع بورس در ایران به بورس کالا میرسیم. معاملات دراین بازر بصورت نقدر ، نسیه وسلف برای انواع محصولات کشاورزی وصنعتی انجام میشود به بازار های فیزیکی ، مشتقه، مالی تقسیم میشود که هرکدام نیز بخش های متفاوتی دارند تا کالاهای پذیرفته شده در بورس در بورس کالا رادر خود جای دهند. سهام این شرکت بورس کالا نیز بانماد معاملاتی کالا در بازار قابل خرید وفروش است و در امد ان حاصل از کارمزد معاملات کالایی تحت نظر این شرکت است. بورس کالا فعالیت خود راازسال 1386 آغاز کرده است.

بورس انرژی:

و امادر آخرین مورد از انواع بورس میرسیم به بورس انرژی که با8 سال سن جوانترین بازار در بورس ایران محسوب میشود . بورس انرژی به عنوان چهارمین بورس رسمی کشور از سال 1391 فعالیت فعالیت خود را آغاز کرد که هدف از آن معاملات هرگونه موادی که دارای انرژی هستند است مانند برق؛گاز؛نفت و....

سود این بورس نیز حاصل از کارمزد معاملات بخش های انرژی است وسهام آن برای افراد حقیقی وحقوقی قابل خرید وفروش است.

ا

انواع بازار بورس با4دسته ای که دارد. توانسته تاحدودی تنوع سرمایه گذاران در بازار بورس را پوشش دهد وسرمایه گذارانی از هر قشر را پذیرا باشد. اما مهمترین بخش بازار که سرمایه گذاران خرد ومردم عادی باان اشن هستند همان بورس اوراق بهادر است.